Türkiye’de muhasebe denetiminin gelişimine girmeden önce, bağımsız denetim mesleğinin yabancı ülkelerdeki gelişimini kısaca hatırlamakta yarar vardır.
Bu mesleğin ilk ortaya çıkışı İngiltere’dir. 1880 yılında beş yerel muhasebe topluluğunun birleşmesiyle İngiltere ve Galler Uzman Muhasebeciler Enstitüsünün (Institute of Chartered Accountanst of England and Wales) kurulduğu görülmektedir. Daha sonra 1900 yılında çıkarılan bir yasa ile sınırlı sorumlu şirketlerin denetim zorunluluğu getirilmiş ve böylece İngiltere, kamu muhasebeciliği mesleğinin ve Mali Müşavirlerin ilk ortaya çıktığı ülke olmuştur. Yaptıkları faaliyetler, denetim hizmetlerinin yanı sıra vergi danışmanlığı, mali danışmanlık ve yönetim danışmanlığıdır.
A.B.D.’de mesleğin yasal dayanağa kavuşması 1887 yılında olmuştur. A.B.D.’de İngiliz yatırımcıların haklarını korumak amacıyla vücut bulan mesleğin gelişmesine (CPA-Certified Public Accountants) gelişmesinde devlet düzenlemelerinin önemli etkileri olmuştur. 1887 yılında kurulan Amerikan Kamu Muhasebecileri Derneği, 1916 yılında yerini Kamu Muhasebeciler Enstitüsü’ne bırakmış ve 1917 yılında isim değişikliği ile Amerikan Muhasebeciler Enstitüsü adını almıştır. 1921 yılında Amerikan Yetki Belgeli Kamu Muhasebecileri Topluluğu kurulmuş ve tüm eyaletlerin bir araya geldiği bir federasyon olmuştur. Topluluk 1936 yılında söz konusu enstitüye dönüştürülmüş ve gelecekteki üyelerinin sadece Yetki Belgeli Kamu Muhasebecilerinden Certified Public Accountants (CPA) oluşmasına karar verilmiştir.1957 yılında ise isim değişikliğine giderek American Institute of Certified Public Accountants (AICPA) adını almıştır .
Türkiye’de bugün muhasebe denetiminin ve mesleğin, eksiklikleri, sorunları ve ilave düzenlemelere gereksinimi olmakla birlikte, ulaştığı nokta, geçmişte verilen uzun mücadeleye bakıldığında gerçekten çok önemlidir. Bu konuda bir çok yasa tasarısı ve teklifleri hazırlanmış, çeşitli çıkar gruplarının engelleri ile karşılaşılmış ve cidden çok uzun ve ince bir yoldan geçilmiştir.
Muhasebe ve denetim bilim ve mesleğinin gelişmesinin etkileyen en önemli unsurlardan biri de meslek örgütlerinin kurulmasıdır. Türkiye’de 3568 sayılı yasayı takiben aşağıdaki meslek örgütleri kurulmuş olup, hala işin başındadır. Bu yasa ile maalesef 3 adet meslek çıkmıştır.
1-Serbest Muhasebeci
2-Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
3-Yeminli Mali Müşavir
Adı Rosch diye geçen rapor, Türkiye’de Mayıs 2005 tarihinde yerine getirilen bir tanı ile ilgili gözden geçirmenin ortaya koyduğu bulgular temelinde Dünya Bankasından gelen bir ekip tarafından hazırlanmıştır. Bu raporda Denetimlerin kanun tarafından gerekli görüldüğü yerlerde muhasebe standartlarına uymak konusunda sorumlu olan iyi yönetilen bir denetleme mesleğini oturtmak yasal denetimleri gerekli kılmaya ek olarak, Rapor yeni bir “Denetçiler Odasının” kurulmasını tavsiye etmektedir, bu oda yetki verilmiş düzenleyici bir otoriteye sahip olan profesyonel bir kurum olarak oluşturulacak, fakat kamusal bir gözetim sistemine tabi olacaktır. Bundan sonra da 660 KHK ile Kamu Gözetim kurumu kuruldu.
Kısa biz zaman önce Anayasa Mahkemesi Türmoba karşı ruhsat harçları ile ilgili verdiği bir kararda aynen şu ifadeyi kullanmıştır;
TÜRMOB tarafından alınan ruhsatname ücreti ile dava konusu kural uyarınca alınan ruhsat harçlarının nitelikleri birbirinden farklı olup harcın mükerrer alınması söz konusu değildir.””””””” SMMM, YMM ve bağımsız denetçilerin mesleki şartları, faaliyet alanları ve yükümlülükleri farklı olduğundan, “””””””bunlara ilişkin olarak alınacak ruhsatlardan farklı harç alınması harcın mükerrer alınması anlamına gelmeyecektir Harç, kamu kurum ve kuruluşlarının sunduğu hizmetlerden yararlananlardan, bu yararlanmaları karşılığı alınan bedel olup, kamu hizmetinden yararlananların ödeme güçlerine bakılmaksızın harca tabi tutulması asıldır." karar almıştır.
Sonuç olarak denetçi olmak bir meslekmi dir? diye bir soru ortaya çıktı.1989 yılında YMM ve SMMM odası kurulması normal karşılanmasına bu Zamana kadar sesini çıkarmayan bir anlayış, denetçi odası kurulmasına neden karşı çıkıyor.
Bu muhasebenin bir tamamlayıcısı ise bütün meslek ayrımına son verilerek tek bir meslek oluşumunun daha faydalı olacağını düşünmekteyim.
Ali Oygün ÜMİTLEN
SMMM-Bağımsız Denetçi
Henüz kimse yorum yapmamış, ilk yorum yapan siz olun.