Serbest meslek erbabı tarafından bazı giderler ve üye olunan mesleki kuruluşlara yapılan ödemeler

Serbest meslek kazancının tespitinde indirilecek giderler GVK’un 68. maddesinde sayılmıştır. Bu madde, 5035 sayılı yasa ile tamamıyla değiştirilmiş ve yapılan düzenlemeler 01.01.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe konulmuştur.

 Gelir Vergisi Kanunu’nun 68. maddesi 5035 sayılı kanunla bütünüyle yeniden yazılmış olmakla birlikte, içerik olarak çok önemli bir değişiklik yapılmış değildir. Yapılan değişiklik esas olarak iki konuyu içermektedir. Bunlardan birincisi, 40. maddedeki sistematiğe paralel olarak, mesleki faaliyetin icrası için yapılan genel giderlerin, kazancın tespitinde dikkate alınacağını öngören hükmün getirilmiş olması, ikincisi ise maddenin eskiyen dilinin ve sistematiğinin düzeltilmesidir.(1)

 Aşağıda maddenin yeni hali dikkate alınarak ayrıntılı açıklamalar yapılacaktır. Maddenin değişmeden önceki hali çerçevesinde verilen özelge ve yargı kararlarının büyük bölümü geçerliliğini koruduğundan, bunlardan da yararlanılacaktır.(2)

 Çalışmamızda serbest meslek erbabı tarafından yapılan genel giderlerin, indirilip/indirilemeyeceği konusunda ayrıntılı açıklamalara yer verilecektir.(3)

 Genel olarak yapılan genel gider harcamaları

 GVK’nın 68. maddesinde yapılan düzenleme ile yine GVK madde 40/1 bendinde yer lan düzenlemeye benzer bir hükmün, serbest meslek kazancıyla ilgili olarak bu maddede düzenlenmiştir. Madde hükmüne göre, mesleki kazancın elde edilmesi ile ilgili doğrudan doğruya ilgili olduğuna şüphe olmayan, örneğin; büro ile ilgili boya badana için yapılan giderlerle temsil ve ağırlama giderleri gibi birçok giderin kazancın saptanması sırasında eski yasadaki belirsizlikler ortadan kaldırılmıştır.

 Genel olarak, serbest meslek erbabınca yapılabilecek ve aşağıdaki bölümlerde ayrıntılı olarak açıklanacak olan bazı genel giderler şunlardan oluşmaktadır:

 a. Aydınlatma, ısıtma ve su giderleri
 

b. İletişim giderleri
 

c. Kırtasiye giderleri
 

d. Ücret giderleri
 

e. Personelle ilgili diğer giderler(eğitim ve benzeri)
 

f. Sigorta giderleri
 

g. Kira giderleri
 

h. Finansman giderleri
 

i. Temsil ve ağırlama giderleri

j, Demirbaş giderleri(4)
 

k. Meslek örgütlerine ödenen aidatlar
 

l. Gayrimenkul ve gayrimenkul gibi değerlenen sabit kıymetlerin normal bakım ve onarım giderleri
 

m. Kanunların zorunlu kıldığı ödemeler
 

n. Amortisman giderleri
 

o. Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri(5)
 

p. Kiralanan ya da envantere dahil edilen taşıtların giderleri
 

q. Mesleki yayınlar için ödenen bedeller
 

r. Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri
 

s. Emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar
 

t. Ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri ile işyerleriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlaru

u. Kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar(6)

Gelir vergisi kanunun 68. maddesinin (2) ve devamı bentlerinde yer alan giderlerin bir kısmı da genel gider niteliğindedir. Bu giderler (1) numaralı bent kapsamına da girmelerine rağmen çeşitli gerekçelerle kanunda ayrıca sayılmıştır.

 Serbest meslek erbabı mesleki kurumlara, dernek, vakıf, birlik vb. kuruluşlara yapmış olduğu işi gereği üye olmaktadır. Bu gibi kurumlara yapmış olduğu ödemeleri işi ile ilgili olmak koşulu ile, ve yasadan kaynaklanması nedeniyle yapmış olduğu ödemeler gider yazılır.

 Diğer yandan, serbest meslek erbabının yasal bir mecburiyet olmaksızın, iradi olarak üyesi olduğu dernek, vakıf veya birliklere masrafa katılma payı veya başka isimler altında yapılan ödemeler serbest meslek kazancının tespitinde dikkate alınamaz. Yapılan bu ödemelerin karşılığında üye olunan dernek, vakıf veya birlikten bir mal veya hizmet satın alınması, ödeme ile gelirin elde edilmesi veya devam ettirilmesi arasında açık ve doğrudan bir ilişki ve orantı kurulmalıdır. Bir serbest meslek erbabı memleketi ile ilgili kurmuş olduğu derneğe yardım ve dayanışma amaçlı yaptığı bağış ile ilgili makbuzu gider yazamaz.

 Bir Limited Şirkette ortak olan kişinin, ortağı olduğu şirketler ilgili ödediği bağ-kur primi şirketin kazancı ile ilişkilendirilerek, şirket kayıtlarına gider yazılamaz.

 Serbest meslek erbabının, GVK md. 68/10 hükmü gereğince, mesleki faaliyetle ilgili olarak yasa, karar ve sözleşmeye göre ödediği tazminatlar serbest meslek kazancının hesaplanmasında gider olarak kaydedilir. Böyle bir tazminat gider kaydedilebilmesi için;

 1- Ödenen tazminat serbest meslek faaliyeti ile ilgili olmalıdır.

2- Hem ticari ve hem de serbest meslek işinin birlikte yapılması halinde serbest meslek ile ilgili ödenen zarar, ziyan ve tazminatların ve ilama dayalı olması halinde gider yazılabilir.(7)

3- Tazminat serbest meslek erbabının suçlarından kaynaklanmış olamamalıdır.

4- Serbest meslek erbabı tarafından yapılan her türlü para ve vergi cezaları gider yazılamaz.

5- Serbest meslek erbabı tarafından yapılan ancak örf ve adetlere göre, mutat olmayan temsil ve ağırlama giderlerinin hasılattan indirilmesi mümkün değildir.(8)

6- Serbest meslek erbabının herhangi bir surette zayi ettiği paraları veya çaldırdıkları mal ve malzeme ile demirbaş eşyaları gider yazamazlar.

7- Serbest meslek erbabı ile aynı işyerini paylaşan diğer odaşık mükellefin yapmış olduğu harcamalar

8- Serbest meslek erbabı tarafından TÜRMOB, barolar, diş hekimleri odası vs. yerlere yapılan ödemeler gider kabul edilir. Bunların haricindeki yasal bir zorunluluk olmaksızın mesleki teşekkül niteliğinde olmayan derneklere, vakıflara veya birliklere yapılan masrafa katılma payı veya aidatlar gider yazılamaz.(9)

Av. Nazlı Gaye Alpaslan

------------------

(1) Topluca Türk Vergi Kanunları” Yaklaşım Yayınları, Ankara 2011, s.73-101

(2) “Denetim İlke ve Esasları” 1. cilt 4. baskı Maliye Hesap Uzmanları Derneği Yayını, Nisan 2011, s.108

(3) ALPASLAN Mustafa, SAKAL Mustafa, “ Vergi Hukuku 1” İzmir, Ocak 2008.

(4) Bir serbest meslek erbabı tarafından alınan yürüyüş bandı mesleki gider olarak kabul edilmeyip ancak, serbest meslek matrahının tespitinde matrahtan indirilebileceği yönünde görüş verilmiştir. Bkz. İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı Özelgesi: 20/11/2008 gün ve B.07.1.GİB.4.35.16.01/176200-ÖZ-994-9670 sayı.

(5) Ayrıntılı açıklamalar için bkz. ATEŞ Koray, 550 Konuda Vergi ve Muhasebe Uygulamalar Rehberi, “Serbest meslek kazançlarında giderler ve tarife” Hipotez Yayınları Nisan, 2011 s.426-427

(6) ATEŞ Koray, a.g.e 160.

(7) Dnş. 4.D’nin 22.09.1987 gün ve E:1985/1622-K:1987/2581 sayılı kararları

(8) Bkz. Serbest meslek erbabı tarafından yapılan bu tür giderler tahammüllere ve örf ve adetlere uygun olması gerekir. Beyanname Düzenleme Kılavuzu 2011 Hesap Uzmanları Derneği yayını sayfa 158-162.

(9) Dnş. 4. D’nin 07.11.1968 gün ve E:1967/3124-K:1968/4830 sayılı kararları. Maliye bakanlığı tarafından verilen bir özelge 13.04.2000 gün ve 42/4215-4-1079/16814 sayılı özelge: bu özelge gereğince serbest meslek erbabı tarafından gerekli önlemler alınmış olsa bile işyerinde vuku bulan olay nedeniyle çalınan demirbaşlar gider yazılamaz.